MB w Popowie
Historia Parafii Narodzenia N.M.P. w Popowie Kościelnym
- Maryjne dziedzictwo
Do utworzenia parafii w Popowie doprowadziła wielowiekowa pobożność naznaczona żywym kultem Matki Bożej. Kult ten czerpał swą siłę wiary ludu Bożego w prawdziwość objawienia Maryi ubogiej Żydówce oraz nieprzerwanym od ponad 350 lat kultem łaskami słynącego cudownego Obrazu Matki Bożej Popowskiej. Warto podkreślić, że mówimy o wieloletnim procesie tworzenia się zrębów parafii, a nie o jednorazowym akcie stosownej władzy kościelnej, która eryguje nową parafię. Do dzisiaj nie znajdujemy właściwych dokumentów kościelnych formalnie stwierdzających utworzenie parafii. Brak oficjalnych dekretów o utworzeniu parafii świadczy jeszcze bardziej, o Bożej Opatrzności, która niewidzialnie i mądrze kieruje Lud Boży ku zbawieniu i inspiruje ludzi, aby spełniali Bożą wolę.
W aktach parafii Serock znajdujemy zapisy o przynależności „Popowa, Janków, Jackowa i Czarnowa” do Serocka. Przynależności administracyjnej do Serocka nie zmienił dekret z 9 września 1507 r. biskupa Erazma, biskupa płockiego, który jednak odpowiedzialność duszpasterską za wiernych przekazał proboszczowi z Barcic. Przyczyną decyzji była trudna i niebezpieczna przeprawa przez Bug i Narew w okresach wiosennych roztopów. Podanie ludowe pochodzące prawdopodobnie z tego okresu mówi o objawieniu się Matki Bożej ubogiej kobiecie. Dla upamiętnienia tego cudownego wydarzenia najprawdopodobniej w 1665 postawiono małą kaplicę, zresztą zgodnie z wyraźnym poleceniem Matki Bożej o konieczności budowy kościoła w Popowie. Współwłaściciele Popowa uczynili wówczas znaczne zapisy na rzecz kaplicy, która służyła do czasu wybudowania nowego drewnianego kościoła przed 1739 r.
- Biskupie postanowienie
W 1754 r. biskup płocki Józef Eustachy Szembek, po wizytacji serockiej parafii i kościoła filialnego w Popowie, podjął zasadnicze postanowienie dotyczące utworzenia parafii w Popowie. Główne motywy erygowania parafii i stosowne biskupie rozporządzenia zostały zawarte w Protokole wizytacyjnym z dnia 16 września 1754 r. W Popowie istniał już wówczas kościół, ufundowany przez proboszcza serockiego ks. Erazma Bogdańskiego i Gabriela Popowskiego, właściciela dóbr w Popowie. Kościół ów został konsekrowany przez biskupa Marcina Załuskiego, sufragana płockiego w dzień Świętej Trójcy w 1743 r.
Po wizytacji biskup Szembek stwierdził w protokole z 1754 r.: „Ze względów prawnych i przyczyn naglących kościół ten popowski konsekrowany, od serockiego z zachowaniem prawnych względów powinien być odłączony i koniecznie erygowany jako parafialny (…)”. Głównym motywem powstania parafii był pożytek duchowy wiernych i ich bezpieczeństwo. Dotarcie na nabożeństwa wiązało się z ryzykiem utonięcia wiernych zdążających na nabożeństwa w rozlewiskach Bugu i Narwi. Udział we Mszy św. był prawdziwą wyprawą, ponieważ dotarcie do oddalonego o „dwie mile” serockiego kościoła było bardzo utrudnione.
Ks. Marceli Zbroski, zobowiązany został przez Biskupa do ustalenia i spisania funduszów, darowizn i zapisów na kościół w Popowie i do utrzymywania stałego kapelana rezydującego przy kościele, który powinien opiekować się wiernymi i biednymi w przytułku. Postanowienia biskupa Szembeka nie osiągnęły właściwego skutku, a jego śmierć 1 kwietnia 1758 r. sprawy oddaliła. W Protokole wizytacyjnym z 1781 r. czytamy, że popowski kościół przed rokiem 1764, mimo postanowień biskupa Szembeka „od patronów swych i opiekunów zaniedbany, od rządców dla niedostatku dochodów opuszczony, w czynieniu ofiar świętych pokrzywdzony, żadnego nabożeństwa nie znający i ze wszystkich swych pożytków własności, usług i różnych odpisów odarty (…). Nie wiadomo jakie przeszkody znalazł proboszcz serocki w wykonaniu biskupich poleceń. Zarządzenia biskupie zaczął realizować dopiero następca ks. Zbroskiego.
- Decyzja proboszcza Antoniego
Jako przełomowy fakt w procesie tworzenia się popowskiej parafii uznaje się datę 7 maja 1764 r. Pierwszy raz data ta pojawiła się w Protokole wizytacyjnym kościoła w Popowie, który spisał ks. kan. Piotr Aleksander Gutowski, dziekan wyszkowski i proboszcz pniewski. W dokumencie z 5 listopada 1781 r. czytamy że: (…) ks. Antoni Dzierżański teraźniejszy proboszcz serocki, zważywszy na niemożność w czynieniu zadość obowiązkom co do tej kaplicy, z tychże samych przyczyn wymienionych przed aktami Konsystorza pułtuskiego z dnia 7 maja 1964 r. od tej kaplicy reces (odstępstwo) uczynił (…). Główna odpowiedzialność administracyjna za kościół spoczęła na stolniku owruckim, Michale Kozłowskim, ówczesnym właścicielu dóbr ziemskich w Popowie. Opiekę duszpasterską przez naznaczonego kapelana sprawował sam dziekan wyszkowski, ks. Aleksander Gutowski. Od 1764 r. duszpasterstwo w Popowie powierzono „Jegomości ks. Justynowi Chodeckiemu, bernardynowi konwentu praskiego na ten czas sprowadzonemu i pensjonowanemu od jaśnie wielmożnego pana Michała Kozłowskiego”. Zezwolenie, które uzyskał ks. Justyn 31 marca 1767 r. pozwalało mu na słuchanie spowiedzi wiernych z wiosek należących do kościoła w Popowie. Pan Kozłowski przystąpił do koniecznych remontów zaniedbanej świątyni, porządkowania przykościelnego cmentarza, odzyskiwania nieprawnie odebranych kościołowi gruntów. Według protokołu wizytacyjnego z 1781 r. sam dziekan wyszkowski ks. Gutowski udał się osobiście do „wielmożnego Pana Jana Wolińskiego, stolnika nurskiego, który znaczną część gruntów tego kościoła bezprawnym trzyma sposobem”, aby przekonać go do zwrotu kościelnej własności. Były to bezpośrednie działania, które miały na celu zebranie wystarczających środków do utworzenia parafii, uposażenia kościoła i utrzymania proboszcza.
- Administracyjne porządki
W roku 1779 opiekę i odpowiedzialność nad kościołem w Popowie przekazana została ks. Stanisławowi Zdrojewskiemu, proboszczowi z Barcic. Jednak duszpasterstwo w Popowie nieprzerwanie i gorliwie od blisko 15 lat prowadził ks. Justyn Chodecki, bernardyn. Do kościoła przynależały wówczas: Popowo, Janki i Jackowo – na północnym brzegu Bugu oraz Kuligowo i Czarnowo po południowej stronie rzeki.
Dziekan wyszkowski ks. Aleksander Gutowski uporządkował administracyjną przynależność kościoła w Popowie, przyłączając go do dekanatu wyszkowskiego. W Protokole z 1781 r. czytamy: „Kościół ten popowski, nie wiem jakim sposobem, dotychczas należy do dekanatu radzymińskiego. Będąc filialnym serockim, już przynajmniej należeć by powinien do dekanatu pułtuskiego, w którym i serocki jest”. (…) Będzie wspomniany kościół popowski w porządku dwóch kościołów dekanatu wyszkowskiego – to jest Zatory o milę i Barcice o pół mili od niego odległych, gdzie do odsyłania procesów cursoria dekanatowi wyszkowskiemu sprostuje się i wszelką łatwość wypadnie”.
Okres stałej rezydencji proboszczów w Popowie przypada po roku 1808 r. Stało się to dzięki Kodeksowi Napoleona. Podział administracyjny Księstwa Warszawskiego ustanawiał, że granice gmin szły równolegle z granicami parafii. W Popowie zatem powstał urząd gminy. Jednocześnie proboszcz stał się urzędnikiem stanu cywilnego.
W Protokole wizytacyjnym z 24 kwietnia 1819 r. kościół popowski nazwany jest parafialnym, który utrzymywany jest staraniem tzw. komendarzów. Byli nimi właściciele dóbr ziemskich. W tymże roku nowy właściciel dóbr Popowa przyjął tytuł kolatora kościoła parafialnego w Popowie i dobrowolnie zobowiązał się, że „chce fundusz przyzwoity na utrzymanie proboszcza wyznaczyć, któryby był pewnym i stałym funduszem dla tegoż kościoła”. Tytuł kościoła Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
Podczas wizytacji dziekańskiej przeprowadzonej 3 października 1821 r. którą przeprowadził ks. Stanisław Jakacki, dziekan wyszkowski, zaliczono Gąsiorowo, Jackowo, Janki, Kanię, Nowąwieś, Popowo, Popowo Kościelne, Podgórę i Łachę do kościoła w Popowie. Parafia liczyła wówczas 1009 osób. W Protokole wizytacyjnym ze stycznia 1853 r. dowiadujemy się, że do „parafii należy 11 wsi: Cupel, Gąsiorowo, Huta Podgórna, Janki, Kania, Łacha, Nowawieś, Popowo Kościelne, Popowo Piaski i Popielarze. Katolików w parafii znajduje się w ogóle 823, z których komunikuje 520 osób, zaniedbujących spowiedź wielkanocną nie znajdują się”.
- Nowa świątynia
Rodzina Skarżyńskich w pełni wywiązała się ze swych obowiązków kolatorskich i zapisała się złotymi zgłoskami w popowskiej parafii. Edmund Skarżyński dokonał w 1852 r. gruntownego remontu wewnątrz i zewnątrz wyświęconego w 1743 r. kościoła. Jego syn, Stanisław Skarżyński we współpracy z proboszczem Janem Krzyżewskim, w dniu 1 września 1900 r rozpoczęli budowę pięknej świątyni. Projekt wykonał najlepszy warszawski architekt, Józef Pius Dziekoński. Prace trwały do 16 września 1904 r. Dnia 29 kwietnia 1909 r. nowa świątynia została konsekrowana przez biskupa Antoniego Nowowiejskiego, późniejszego męczennika za wiarę i błogosławionego. Biskup płocki, Apolinary Wnukowski, dekretem z 5 czerwca 1907 r. powiększył parafię w Popowie o dwie miejscowości: Henrysin i Wielęcin, które należały do parafii w Zatorach. Dnia 26 maja 1997 r. biskup płocki Zygmunt Kamiński, dekretem 1017/97, utworzył dekanat serocki i wcielił do niego także parafię w Popowie Kościelnym, która od początku swego istnienia nierozłącznie jest częścią duchowego i materialnego dziedzictwa diecezji płockiej. Wszystkie trzy kościoły, które wzniesiono w Popowie Kościelnym były ofiarowane Maryi i do dzisiaj zarówno kościół, jak i parafia noszą tytuł Jej Narodzenia.
- Powstanie Sanktuarium Matki Bożej Popowskiej, Matki nadziei
Rok 2015 to dla parafii w Popowie Kościelnym rok jubileuszu 350-lecia przybycia Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. Od strony duchowej czas ten oznaczał wielość łaski i Bożego błogosławieństwa. Przez trzy lata wspólnota parafialna przygotowywała się najpierw do uroczystych obchodów 250-lecia powstania parafii, które przypadły na rok 2014. Duchowy tryptyk, którym przewodzili w trzech kolejnych latach bł. ks. Jerzy Popiełuszko (2012), św. siostra Faustyna(2013) i św. Jan Paweł II (2014), pobudzał religijną wrażliwość wiernych i otwierał serca ludzi na działanie Boga. W 2015 r. do szczególnych znaków czasu dla popowskiej parafii należy zaliczyć peregrynację kopii łaskami słynącego Obrazu Matki Bożej Popowskiej w rodzinach. Trwała ona równy rok od 1 stycznia 2013 r. do 1 stycznia 2014 r. Pięknym świadectwem duchowych spotkań z Matką Boga i Dzieciątkiem Jezus, czczonych w popowskim Obrazie, jest Rodzinna Księga dziękczynienia, która powstała z wpisów i modlitw parafian i działkowiczów w czasie nawiedzenia. Radosne Te Deum laudamus, za 250 lat istnienia parafii popłynęło z popowskiej świątyni 11 maja 2014 r. Na uroczystości przybył i im przewodniczył Arcybiskup Zygmunt Zimowski, Przewodniczący Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia w Watykanie. W 2015 r. Ojciec święty Franciszek ustanowił łaskę odpustów zupełnych jakie wierni mogli uzyskiwać w Popowie przez cały Rok Maryjny. Główne uroczystości jubileuszowe świętowane były 22 i 23 sierpnia 2015 r. W wigilię głównych obchodów urządzono procesję różańcową od Przystani w Popowie Parcelach do kościoła. Modlitwie przewodniczył biskup sosnowiecki Grzegorz Kaszak. Podczas Mszy świętej jubileuszowej, w niedzielę 23 sierpnia o godz. 11.00 arcybiskup Wacław Depo, metropolita częstochowski dokonał koronacji obrazu Matki Bożej Popowskiej. Eucharystię koncelebrowali biskup płocki Piotr Libera oraz biskup pomocniczy Roman Marcinkowski. „Koronę wdzięczności” ufundowaną nad Obraz przez czcicieli Matki Bożej Popowskiej pobłogosławił w Rzymie Ojciec święty Franciszek 4 marca 2015 r. W słowie wprowadzającym do Mszy św. Koronacyjnej, Biskup płocki ustanowił świątynię w Popowie Diecezjalnym Sanktuarium Matki Bożej Popowskiej, Matki nadziei. Akt ten został potwierdzony Dekretem z dnia 21 września. Statut sanktuarium, który określa cele, organizację, strukturę i główne cele duszpasterskie został zatwierdzony przez biskupa płockiego Dekretem z dnia 8 grudnia. W Roku miłosierdzia pasterz diecezji płockiej ustanowił kościół w Popowie świątynią miłosierdzia, w której wierni mogli uzyskiwać jubileuszowe odpusty.
Jubileuszowe świętowanie 350. rocznicy przybycia obrazu Matki Bożej Popowskiej z Dzieciątkiem Jezus owocuje wciąż duchowym ożywieniem wiernych, upiększaniem liturgii, powstawaniem małych wspólnot kościelnych i troską duszpasterską wobec przybywających pielgrzymów.
Ks. Remigiusz Stacherski